Planujesz zostać mamą, a może już zbliża się termin rozwiązania? Przygotowaliśmy dla Ciebie słowniczek, który pomoże uporządkować wiedzę na temat ciąży i porodu.
Apgar skala.
Stosowana przez pediatrów (neonatologów) w celu określenia stanu noworodka tuż po porodzie: w 1., 3., 5. i 10. minucie życia. Zawiera 10-stopniową punktację.
Badania prenatalne.
Pozwalają ocenić stan rozwoju płodu. USG wykonujemy pierwszy raz w 11.–14. tygodniu ciąży. Uzupełnieniem jest dalsza diagnostyka laboratoryjna, np. test PAPP-A (z krwi ciężarnej). Jeśli wynik wskazuje na ryzyko wystąpienia wady genetycznej, zleca się badanie inwazyjne takie jak amniopunkcja, czyli analiza próbki płynu owodniowego.
Czop śluzowy.
Bezwonny korek ze śluzu, który chroni szczelność szyjki macicy od poczęcia do porodu. Gdy wypada, zwykle zwiastuje poród.
Duża masa urodzeniowa dziecka.
W Polsce cesarskie cięcie jest wykonywane przy masie płodu przekraczającej 4500 g w przypadku kobiety zdrowej i powyżej 4250 g – u kobiety z cukrzycą.
Główne dolegliwości.
W I trymestrze ciąży zazwyczaj dokuczają: mdłości, bolesność piersi, rozdrażnienie, płaczliwość, plamienia.
Hormony.
Umożliwiają zajście w ciążę. Jeśli miesiączki są nieregularne, należy wykonać profil hormonalny.
Indukcja porodu.
Czyli sztuczne wywołanie porodu. Bywa konieczne, jeśli dalsza ciąża zagraża życiu dziecka czy matki lub jest przenoszona. Metody to podanie oksytocyny lub przebicie pęcherza płodowego.
KTG.
Kardiotokografia, czyli badanie monitorujące czynność serca płodu oraz czynność skurczową macicy. Wykonywane w szpitalu, gdy termin porodu jest nieodległy. Obecnie można wypożyczyć domowe urządzenie do KTG, którego wynik jest od razu przesyłany do centrum monitorowania.
Leki w ciąży.
Nie należy zażywać żadnych leków bez konsultacji z lekarzem. Kobiety leczone na choroby przewlekłe nie rezygnują z dotychczasowej terapii, np. cukrzycy, tarczycy, nadciśnienia.
Łożysko.
Wspólny organ matki i płodu, wydzielający niezbędne dla ciąży hormony, stanowiący miejsce przejęcia składników odżywczych pomiędzy krwią matki a dziecka, umiejscowiony w macicy. Rodzi się zaraz po porodzie.
Możliwość decydowania o nacięciu krocza.
To obecnie standard – jednak w porozumieniu z położną, która doradzi, kiedy można z zabiegu zrezygnować (zwykle ma to miejsce przy drugim i kolejnym porodzie).
Naturalny poród.
Najzdrowszy dla dziecka (o ile nie występują komplikacje), bo między innymi pozwala na skolonizowanie skóry malca bakteriami odpornościowymi zasiedlającymi pochwę. Jest obarczony mniejszym ryzykiem powikłań niż cesarskie cięcie.
Odpływanie płynu owodniowego.
Następuje, gdy pęknie pęcherz płodowy, w którym znajduje się płód. Zapowiada rychły poród, choć może on jednak nastąpić nawet po kilku dniach – wówczas konieczna jest hospitalizacja.
Plamienie.
Na początku ciąży jest częste i zwykle nie świadczy o niczym niepokojącym. Wszelkie plamienia po 12. tygodniu ciąży należy niezwłocznie skonsultować z lekarzem, gdyż mogą świadczyć o problemach z donoszeniem ciąży.
Ruchy dziecka.
Wyczuwane około 21. tygodnia ciąży. Jeśli ustaną, jemy coś pożywnego i po godzinie liczymy ruchy dziecka. Dziesięć ruchów oznacza, że wszystko jest w porządku. W razie wątpliwości jak najszybciej kontaktujemy się z lekarzem.
Skurcze porodowe.
Skurcze macicy skracające i rozwierające jej szyjkę. Początkowo występują co 20, a później co 10 minut. Gdy pojawiają się co 5 minut, zaczyna się poród. Pod koniec I fazy porodu skurcze są już co 3–4 minuty. W II fazie – co 2 minuty. W tym czasie występują bóle parte, które mają pomóc dziecku wydostać się na świat.
Twoje prawa podczas porodu.
Ciężarna ma prawo sama wybrać szpital, w którym będzie chciała rodzić. Przysługuje jej bezpłatne znieczulenie. Może jej towarzyszyć jedna osoba (w czasie pandemii porody rodzinne zostały wykluczone).
Uwaga na badania niezbędne do porodu.
Należą do nich: grupa krwi, Rh, aktualna morfologia krwi, badanie ogólne moczu, odczyn WR (badanie na obecność kiły), badanie krwi na nosicielstwo antygenu wirusa żółtaczki zakaźnej – antygen HBs, cytologia, posiew na paciorkowce (z przedsionka pochwy i okolic odbytu), badanie na obecność wirusa HIV, ostatnie USG płodu plus to z wczesnej ciąży.
Wskazania do cesarskiego cięcia.
Gdy niemożliwy lub niebezpieczny jest poród naturalny, np. z powodu choroby serca, układu kostnego czy wcześniejszego cesarskiego cięcia. Także wtedy, gdy życie dziecka jest zagrożone.
Znieczulenie podczas porodu.
Zewnątrzoponowe zmniejsza ból porodowy, ale nie znosi czucia. Lek podaje się w kręgosłup na wysokości odcinka lędźwiowego przez cewnik umieszczony w przestrzeni zewnątrzoponowej kanału kręgowego. Znieczulenie wziewne – zmniejsza ból porodowy, odpręża. Rodząca sama kontroluje ilość wdychanego podtlenku azotu za pomocą maski. (Działa po około 10 wdechach). Metoda rzadsza.