Tran to ciekły tłuszcz otrzymywany ze świeżej wątroby dorsza atlantyckiego lub innych ryb należących do rodziny dorszowatych. Jest cenny dla naszego organizmu, ponieważ zawiera niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe z grupy omega-3. Jest także dobrym źródłem witamin A i D. Mianem „tran” często określa się olej z wątroby rekina (najczęściej rekina grenlandzkiego), ale to błąd. W jego składzie znajdziemy co prawda kwasy omega-3, jednak w znacznie mniejszej ilości niż w tranie, poza tym alkiloglicerole i skwalen stymulujące odporność. Jest to więc także preparat godny polecenia. Historia stosowania tranu sięga lat 60. ubiegłego wieku, kiedy to powszechnie podawano ten olej w celu zwiększenia odporności u dzieci i młodzieży.
DLA KOGO TRAN?
Tran jest zalecany każdemu, kto nie ma zdrowotnych (medycznych) przeciwwskazań do jego przyjmowania. Polecany jest osobom, które mają okresowo zwiększone zapotrzebowanie na witaminy A i D, czyli na przykład dzieciom i młodzieży w okresie dojrzewania, ale też osobom w wieku podeszłym, osłabionym lub podczas rekonwalescencji po poważnej chorobie. Uważa się, że stosowanie tranu, szczególnie w okresie jesienno-zimowym, może chronić przed przeziębieniem lub grypą. Tran może poprawić kondycję zdrowotną osób, które prowadzą nieregularny tryb życia, palą papierosy, nadużywają alkoholu, żyją w stresie lub stosują dietę ubogą w nienasycone kwasy tłuszczowe. Dzieciom zaleca się picie tranu, ponieważ wzmacnia on układ kostny, zęby oraz korzystnie wpływa na prawidłowe widzenie. U kobiet w okresie postmenopauzalnym wzbogacanie diety o olej z wątroby dorsza jest korzystne, bo prowadzi do obniżenia stężenia trójglicerydów we krwi, czyli zmniejszenia ryzyka wystąpienia choroby wieńcowej.
JAK WYBRAĆ TRAN?
Niezwykle ważny jest skład preparatu. Trzeba wiedzieć, że w 1 kapsułce może być od 300 do 1250 j.m. witaminy A i od 30 do 125 j.m. witaminy D3. Przy czym normy spożycia dla osoby dorosłej to dla witaminy A – 800 j.m., dla witaminy D3 – 200 j.m. Kupując tran, należy zwrócić uwagę na zawartość EPA i DHA oraz witamin. Im więcej cennych składników, tym lepiej. Warto też sprawdzić, od jakiego wieku można podawać wybrany produkt i jakie dawkowanie zaleca producent. Dla najmłodszych wybierzmy tran w płynie o owocowym smaku lub tran w żelkach, dla dorosłych natomiast tran w kapsułkach. Tran w płynie przechowujemy w lodówce. Opakowanie należy zużyć w ciągu kilku tygodni.
WŁAŚCIWOŚCI PROZDROWOTNE TRANU
- Wspiera funkcjonowanie układu odpornościowego i wspomaga jego pracę.
- Witamina A zawarta w tranie wpływa na utrzymanie dobrego stanu skóry i błon śluzowych, a także wspomaga układ immunologiczny, chroniąc organizm przed chorobami inwazyjnymi oraz zakaźnymi.
- Kwasy tłuszczowe omega-3 są niezbędnym elementem dla utrzymania prawidłowego przebiegu procesów metabolicznych.
- Kwasy EPA oraz DHA powstrzymują procesy reakcji zapalnych, a także reakcji alergicznych.
- Kwasy omega-3 poprawiają funkcjonowanie mózgu. Niektórzy uczeni podkreślają, że odgrywają one istotną rolę w zapobieganiu chorobom otępiennym, w tym chorobie Alzheimera.
- DHA przyczynia się do zachowania prawidłowego procesu widzenia. Kwas ten jest budulcem dla błon komórkowych czopków i pręcików w siatkówce oka.
- Kwasy omega-3 obniżają poziom trójglicerydów we krwi, poprawiają funkcjonowanie śródbłonka naczyniowego, a także przyczyniają się do obniżenia ciśnienia tętniczego krwi.
- Podawanie tranu osobom chorującym na cukrzycę aż o 50% zmniejsza ryzyko wystąpienia ostrego zespołu wieńcowego.
- Spożywanie produktów bogatych w kwasy omega-3, takich jak tran, może być naszą tarczą antynowotworową. Z wielu badań wynika, że tłuszcze rybie mogą ograniczyć ryzyko zachorowania na raka stercza. Tu wielką rolę przypisuje się DHA.
- Regularne przyjmowanie tranu może obniżyć ryzyko zachorowania na raka jelita grubego, szczególnie u mężczyzn.
PRZECIWWSKAZANIA DO STOSOWANIA TRANU
Przyjmując tran, zwracajmy uwagę na dawkowanie, które zalecił lekarz lub producent. Nadmiar witamin D i A nie wpływa korzystnie na nasze zdrowie, a co więcej może generować problemy zdrowotne. Na wystąpienie hiperwitaminozy powinny uważać osoby przyjmujące inne, dodatkowe preparaty zawierające w swoim składzie witaminy A i D. Jakie zagrożenia czyhają na nas, gdy przedawkujemy tran?
- Jeśli kuracja będzie trwała długo, może przyczynić się do zaburzeń krzepnięcia krwi.
- Tranu nie powinny zażywać osoby cierpiące na kamicę nerkową, sarkoidozę oraz hiperkalcemię.
- Tran wchodzi w interakcje z lekami przeciwzakrzepowymi, a więc jeśli je przyjmujemy, nie zażywajmy go.
- Niewskazane jest podawanie tranu dzieciom poniżej 4. roku życia.
- Kobiety w ciąży decyzję o zażywaniu tranu powinny skonsultować z lekarzem. W czasie ciąży odpowiedni poziom witaminy A jest ważny, ale jej przedawkowanie może mieć bardzo poważne konsekwencje.
- Na własną rękę tranu nie powinny zażywać także osoby przewlekle chore, które systematycznie przyjmują wiele leków.